Nipah Virus

Kamkeuna:

Tun kar kalta mai khan Kerela hmar lama Nipah virus hrileng thut avang khan India ram pum a buai a, keini Mizoram kil tawp thleng pawhin kan lo buai ve khawp mai a. Engtiang chiaha keini tana hlauhawm thei nge a nih kha, eng nge a hlauhawm loh theih dan, tihte zirho kan tum leh dawn nia.

Nipah virus hi khawi aṭanga lokal nge?

Nipah virus kai vanga damlote hi Malaysia leh Singapore-ah kum 1998 khan hmuhchhuah ṭan a ni a. Malaysia rama khaw pakhat, Singai Nipah chawia he virus hming hi phuah a ni.

Khawiah te nge he hrileng hi a lo thlen tawh?

Nipah virus hrileng hi Malaysia, Singapore, Bangladesh leh India ramah te a hluar hle a. Bangladesh-ah hian thihpui an tam ber a, an tuar nasa ber a; tin, thlasik laiin he hrileng hi a hluar hle ṭhin bawk. Nipah virus hi Malaysia rama vawk leh vawk vulhtute zingah 1998 khan a leng chiam mai a. 1999 kum laihawl velah te phei chuan mi 105 laiin an thih phah a ni. 2001 khan Maherpur (Bangladesh) leh Siliguri (India)-ah te he virus hi hmuh a ni a. 2003, 2004, 2005 -ah te Naogaon, Manikganj, Rajbari, Faridpur leh Tangail district (Bangladesh vek)-ah te a leng leh a. WHO report tarlan danin hemi hnu pawh hian Bangladesh-ah chuan a khat tawkin a leng leh fo a ni. India ramah chuan a reh deuh vang vang hnuin tun thlaa Kerela Kozhikode district leh Malappuram district-a mi 12 laiin an thihpui leh tak avang leh chumi zinga damlo enkawltu Nurse pakhat a boral tel ve aṭang phei chuan mi tin ngaihven a ni ta a ni.

Nipah virus kan hlauhna chhan tur eng nge?

Nipah virus that theitu damdawi hi hmuhchhuah a la ni lo a. Nipah virus kai hmuhchhuahte zinga za zela 54 vel chuan an thihpui ṭhin a ni. Tin, tunlai khawvelah kan inkalpawh nasa em em a, virus hrik hi chu a darh hluai thei tih pawh hriat a ṭha a, mi tinin invenna kan ngaihpawimawh a ngai em em a ni. Sawrkar laipui pawhin inven dan tur kaihhruaina a rawn chhuah tawh a, zawm hram hram tum tur a ni; invenna tura inkaihhruaina kan zawm ṭhat hian keimahni bakah kan bula mite kan veng tih hre reng i la.

Nipah virus kan hlauh lohna chhan tur eng nge?

Nipah virus hi bak chi khat, Pteropus chi ho aṭanga vawkin a kai; vawk aṭanga mihringin a kaichhawn, a hnu lama mihring aṭanga mihringa inkaidarh leh zelna aṭanga lo leng leh chiam zel hi a ni a. Bak lam sawi chuan rilruah Dr. Nghaktea, College Peng a lo lang nghal a, ka va be vat a. Dr. Nghaktea sawi dan chuan Pteropus bak ho hi Mizoramah chuan hmuh tur an awm tawh mang lo tlat mai a. Chuti a nih chuan Mizoram tan chuan mihring leh mihring aṭanga inkaichhawn bakah chuan hlauhthawn tur a awm tam lutuk lo niin a lang. Chutih laiin rannung leh sa thi tlaw, a bikin bak leh vawk thi tlaw chu khawih miah loh tur a nih bakah, hriselna lama thawktute hnenah hriattir nghal zel tur a ni.

Inven dan tur:

Ministry of Health & Family Welfare thuchhuah hi a ngai ngaia letlingin ka’n dah mai ang e. Nipah virus kai bak leh vawk khawih loh tur. Thei a helin ei loh tur, chhum hmin, thianghlim leh mahni ina siam chiah ei tur. Mahni intihfai ṭhat tur a ni a, uluk taka kut silfai ṭhin tur. A hrileng awmna hmunah chuan hmai tuamna (N95 mask chi) hman tur. Virus kai aṭanga ni 3-14 inkarah a natna a langchhuak tlangpui a. He’ng – khawsik, luna, mutchhuak leh rilru mang ruai chi te kan neih chuan inentir vat tur a ni a, thisen test aṭangin virus kan kai leh kai loh a hmuhchhuah theih a.

Tlangkawmna

Tlang hrileng a lo thlen changin mi tinin mawhphurhna kan nei tih kan inzirtirna remchang tak ni nghal se la. I fimkhur loh avangin mi tam takin nunna an chan phah thei a, i fimkhur avangin mi tam tak nunna i chhanhim thei a ni. Eng tlang hrileng pawh lo thleng se la, dam zawm tur inang tlang awm chu – mahni intihfai ṭhat, eitur fai taka sawngbawl ei, inkaitawn lohna tur atana hmai tuamna vuah tih te hi hriat reng tur a ni a. Phili buai ruai loh tur a ni a. Tuna Nipah virus hrileng bikah te phei hi chuan, he thu kan ziah lai thlenga a virus darh dan enin, keini ho hi chu lo phili buai chiamna chhan tur a awm rih lo a ni. Fai takin, fimkhur takin lo awm ang che.